Startersgids vogelkijken

Disclaimer: vogels kijken is verslavend 🦅.

Begin met vogels kijken in je eigen omgeving: neem plaats in je eigen tuin of ga wandelen in gebieden in je buurt. Als je de tuinvogels kent, kan je gaandeweg je zoekgebied uitbreiden.

Hou je waarnemingen en aantekeningen bij in een notitieboekje. Je kan ze aanvullen op een website en zo bijhouden welke soorten je al zag. Zo kan je ook waarnemingen van andere mensen in je buurt bekijken, misschien ga je zo wel eens op zoek naar een speciale soort?

Neem foto's die je achteraf kan determineren. Leg je foto's naast je vogelboek om alle kenmerken goed te kunnen bekijken. Foto's kan je ook invoeren in een beeldherkenningsapp zoals Obsidentify of Merlin Bird id. Maar het blijft slim hier kritisch mee om te gaan en zelf eerst te proberen zonder hulpmiddelen.

De allerbeste leerschool? Ga op pad met een meer ervaren vogelkijker. Wil je mensen uit de regio leren kennen en veel bijleren? Sluit zeker eens aan op één van de activiteiten van de VWG.

Vogels kijken is enorm leuk, maar doe dat zodat mens en dier niet verstoord wordt.

Hou voldoende afstand van de vogel, zodat die niet wordt verstoord. Als een vogel zich op zijn gemak voelt gaat die zich gemakkelijker laten zien en minder snel wegvliegen.

Ga niet zonder toestemming lopen in ontoegankelijk gebied: denk hierbij aan privétuinen, reservaten ...

Stel je onopvallend op en toon voldoende geduld. Jaag de vogel niet op. Zie je dat de vogel zich verplaatst? Volg die rustig en van op afstand. Help andere geïnteresseerde vogels die terug te vinden.

Doe niet aan nestfotografie. Als je foto's neemt van schattige jongen en die deelt gaan andere mensen er misschien ook naar op zoek. Het belangrijkste blijft dat het nest succesvol grootgebracht kan worden.

Ga vogels kijken met de fiets. Neem je toch de auto? Zorg dat je veilig aan de kant gaat. Ga je naar een vogel kijken die ver weg is? Misschien kan je wel carpoolen. We willen immers allemaal zorg dragen voor het milieu, de natuur en vogels.

Spreek andere vogelkijkers of fotografen aan als je gedrag ziet dat niet door de beugel kan.

• Facebookgroep VWG VA+ 

• VWG VA+ op waarnemingen.be

• Veren van vogels

• Belgisch ringwerk  

• Vogelopvangcentrum Merelbeke

• Vogelbescherming Vlaanderen

• Avibase: database van vogels over de hele wereld

• Trektellen  

• eBird  

• Natuurkijkers.be

• Natuurpunt

• Birdpix

Zin gekregen om op stap te gaan in je buurt? Ontdek zeker eens volgende plekken:

Brakel: Brakelbos, 't Burreken

Deinze: Stadsbos

Gavere: Bolveerput, Kriephoek

Horebeke: 't Burreken

Kluisbergen: Kluisbos, Paddenbroek

Kruisem: Lozerbos, Weiput

Maarkedal: 't Burreken

Nazareth: Callemoeie, Hospicebossen

Oudenaarde: Bos t'Ename, Donkvijver, Heurnemeersen, Koppenbergbos, Reytmeersen

Ronse: Hotond, Muziekbos, Pyreneeën-Tombele

Sint-Lievens-Houtem: Cotthembos

Wortegem-Petegem: Langemeersen

Zottegem: Kloosterbos, Steenbergse bpsse,

Zulte: Gaverbeekse Meersen

Zwalm: Middenloop

Een goede verrekijker is noodzakelijk als je naar vogels wil kijken. 

Bij de aankoop van een kijker moet je op heel wat zaken letten: lichtsterkte, vergroting, scherpstelling, minimale scherpstelafstand, compactheid, draag je een bril ... Koop geen te grote en zware verrekijker, je gaat er immers mee op stap. 

Op een verrekijker staan steeds twee getallen, bijvoorbeeld 10x42.

•  Het eerste getal wijst op de vergrotingsfactor, die bepaalt hoe dichtbij je een object kan zien.

Een object op een afstand van 100 meter lijkt bij een vergrotingsfactor 10x op een afstand van 10 meter te staan.

Hoe groter de vergrotingsfactor van de verrekijker, hoe dichterbij hij het object brengt, maar een grote vergrotingsfactor zorgt voor een minder stabiel beeld.

Een vergroting van 8-10 x is ideaal om vogels te kijken.

• Het tweede getal wijst op de diameter van het objectief, die bepaalt hoe helder je beeld is.

De diameter van het objectief wordt steeds in millimeter uitgedrukt. Een verrekijker met 10x42 heeft dus een objectief met een doorsnede van 42 mm.

Hoe groter de diameter, hoe meer licht er door de verrekijker valt en hoe helderder je beeld zal zijn. Maar dat betekent ook dat je kijker groter en zwaarder is.

Veel vogelkijkers kiezen voor een 8x42 of 10x42: voldoende vergroting en ook compact genoeg om mee te nemen op pad.

Naast verrekijkers heb je ook telescopen. Die hebben een hogere vergroting (bijvoorbeeld 25x), maar hebben een statief nodig en zijn minder compact. Of je gaat op stap met je fototoestel.

Het beste advies? Laat je bijstaan door professionals en test je kijker uit voordat je hem koopt. In onze regio kan dat bij Natuurkijkers.be

Een goede vogelgids is onmisbaar als je vogels wil bestuderen. Zo leer je de bouw van vogels kennen en leer je specifieke soorten herkennen. Kan je niet direct alles onthouden? Geen zorgen: hoe vaker je op stap gaat, hoe meer je bijleert.

Boek

In de 'ANWB Vogelgids van Europa' (Lars Svensson) staan alle ruim 900 vogelsoorten die je op ons continent kunt tegenkomen. Inclusief Noord-Afrika en grote delen van het Midden-Oosten.

Het boek bevat van elke soort alle gegevens overzichtelijk op één tekstpagina, aangevuld met meer dan 4000 gedetailleerde tekeningen in kleur. Met een praktische opzet en prachtige gedetailleerde tekeningen van Killian Mullarney en Dan Zetterström is deze vogelgids de topper voor elke beginnende en ervaren vogelliefhebber.

Het boek is compact genoeg om altijd mee te nemen als je in het veld rondloopt.

App

Wil je onderweg niet sleuren met een papieren boek? Installeer de Collins Bird Guide app (eenmalige aankoop) op je smartphone. Deze app gebruikt dezelfde tekeningen en uitleg als in de ANWB Vogelgids van Europa.

Je kan je waarnemingen invoeren via waarnemingen.be. De apps Obsidentify, iObs (Apple) of ObsMapp (android) zijn daar aan gelinkt (gratis). Obsidentify werkt met artificiële intelligentie en kan je op weg helpen om bepaalde soorten te herkennen. Controleer altijd even in je vogelboek, want correcties zijn soms nodig.

Hoor je een vogel zingen, maar kan je niet bepalen welke soort het is? Een app met geluidsherkenning zoals Merlin Bird id of BirdNET kan je op weg helpen (gratis).

Vogelalfabet

Adult (ad): aanduiding voor een volwassen vogel

Albino: geheel of gedeeltelijk wit verenkleed

Balts: opvallend gedrag van dieren om een partner aan te trekken

Bidden: op dezelfde plaats in de lucht blijven door middel van snelle vleugelslagen (zoals bij torenvalk)

Digiscopie: het fotograferen met een digitaal fototoestel of smartphone door een telescoop of verrekijker. 

Dip(pen): het missen van een vogelsoort (tijdens een twitch)

Eclipskleed: onopvallend overgangskleed tijdens het ruien van eenden dat in de zomer wordt gedragen, mannetjes eenden lijken dan op de vrouwtjes

Fenologie: is de studie van jaarlijks terugkerende natuurverschijnselen, voorbeeld is het tijdstip waarop trekvogels terugkomen of vertrekken

Flyby: mooie waarneming van een langsvliegende vogel op quasi ooghoogte

Homologatiecomité: waarnemingen van erg zeldzame soorten dienen voor 'beoordeling' voorgelegd worden aan een 'homologatiecomité', deze beslissen over de aanvaarding van de waarneming op de lijst van een bepaald land

Jizz: de algemene indruk (grootte, vorm, bewegingen) van een bepaalde vogel

Juveniel (juv): het eerste complete verenkleed waarin een jonge vogel vliegvlug wordt

Kalenderjaar: term voor aanduiding van de leeftijd van een vogel, het eerste kalenderjaar duurt vanaf de geboorte tot 31 december, het tweede kalenderjaar begint op 1 januari van het daaropvolgende jaar, enzovoort

KBV: afkorting voor "klein bruin vogeltje"

KP: koppel

Larofiel: een specialist in het determineren van meeuwen

Leucisme: verbleekte kleuren in het verenkleed

Lifer/lifelist: een lifer is een vogelsoort die je voor het eerst (in het wild) ziet, of voor het eerst in een bepaalde regio ziet. Een lifelist is de lijst van de vogelsoorten die je al ooit (in het wild) hebt gezien. Om dit overzichtelijk bij te houden kan je websites of apps gebruiken zoals waarnemingen.be, eBird of iGoTerra

Lijsters: naast een vogelfamilie, zijn dit ook personen die streven naar een zo groot mogelijke lifelist (tijdens een bepaalde periode en/of in een bepaald gebied). Voer jij in op waarnemingen.be? Bekijk op de regiopagina hoeveel vogels je al in onze streek zag. 

Melanisme: een donkerder dan normaal, soms zelfs zwart, verenkleed

Nominaat: de eerst benoemde ondersoort bij soort met meerdere ondersoorten, krijgt dezelfde ondersoortsaanduiding als de soortaanduiding, bv. Limosa limosa limosa

Ondersoort (subspecies/ssp): een morfologisch herkenbare, verschillende, geografische populatie binnen een soort

Overshooting: vogels die op voorjaarstrek verder doortrekken dan normaal, en zo ten noorden van hun broedgebied te zien zijn

Pelagisch: soort die leeft en bijna alleen voorkomt op open zee

Rui: natuurlijk proces waarbij het verenkleed vernieuwd wordt doordat oude veren uitvallen en nieuwe veren aangroeien

Schaamsoort: een vogelsoort die je nog nooit zag, maar die eigenlijk niet zo zeldzaam is

Seawatch: Engelse term voor het observeren van vogels op zee, vaak vanaf de kust tijdens de trekperiodes

Skulken: een vogel die zich bijna onzichtbaar door de vegetatie verplaatst

Taxonomie: het indelen van dieren in groepen (taxa) en het benoemen van soorten

Tik: het zien van een vogelsoort (tijdens een twitch)

TP: afkorting voor "ter plaatse"

Trektellen: het systematisch tellen van voorbijtrekkende vogels vanaf een vast punt: een trektelpost (TTP). In onze regio heb je een aantal trektelposten zoals Baaigemkouter, Kokereelstraat Kluisbergen, Hoge Dumpel Mater ... Wil je dit graag ook eens meemaken, maar liever niet alleen? Bij activiteiten vind je georganiseerde momenten terug

Twitch: zoektocht naar een zeldzame vogelsoort, waarbij je geïnformeerd bent door derden over de aanwezigheid van die soort, vaak met de bedoeling om deze toe te voegen op een lijst (lifelist). Een "twitcher" is iemand die fanatiek bezig is met twitchen

VA+ of Vlaamse Ardennen Plus: de VWG is actief in de Vlaamse Ardennen Plus, een regio die wat ruimer is dan de Vlaamse Ardennen. Het gaat over de gemeentes Brakel, Deinze, Gavere, Horebeke, Kluisbergen, Kruisem, Maarkedal, Nazareth, Oudenaarde, Ronse, Sint-Lievens-Houtem, Wortegem-Petegem, Zottegem, Zulte en Zwalm

VWG: afkorting voor vogelwerkgroep

Afkortingen voor vogels: mibo (middelste bonte specht), robotap (roodborsttapuit)