Nieuws
01-12-2020 door DVDP

Bijzondere waarnemingen najaar 2020

Bijzondere waarnemingen najaar 2020Het najaar: de dagen worden korter en frisser (al moeten we de laatste jaren dat met een korreltje zout nemen). Het sein voor heel wat soorten om de grote trek aan te vatten. Het heeft iets magisch en surreëel hoe een vogeltje van een paar gram zoals bv. de bosrietzanger elk jaar opnieuw de Sahara doortrekt naar Oost-Afrika. Welke bijzondere waarnemingen werden er gedaan in onze regio?

In september is voor enkele soorten de trek al volop bezig. De gierzwaluwen zijn al weg. De wespendieven vertrekken. 3 geoorde futen lieten zich zien op de Callemoeie (TNA). Daar werd ook een zilverplevier gezien (NVW), net als in Petegem-Leie (EDV). Deze kustsoort wordt zelden gezien bij ons met slechts 7 waarnemingen sinds 2000. Ook bonte strandlopers lieten er zich af en toe bewonderen, net als een grote mantelmeeuw (WSI), een dwergmeeuw (NVW), een zwarte stern (LNE), een lepelaar (JDW), een kleine zilverreiger (BDE, TNA) en kruisbek (NVW). Op de Tweelingsputten in Eke verbleven 3 dwergmeeuwen (TMA) na een najaarsstorm. Een zwarte ooievaar vloog over St-Denijs-Boekel (AGO). 2 kleine zilverreigers baanden hun weg over Zingem (DVDP). Visarenden werden gezien in Eine, Petegem, Bachte-Maria-Leerne en Zulte. Havik werd gezien in Wannegem-Lede (NVW) en Dikkelvenne (DDS). In Hillegem vloog een blauwe kiekendief over (WDG). Een velduil vloog over Astene (KVE, VLO). In het Paddenbroek te Berchem riep een draaihals (TLI). In het Kluisbos werd een middelste bonte en zwarte specht gezien (CVDG). Een smelleken joeg op Franskouter in Boekel (HVE). Roepende bladkoningen werd in Eine (DDG) en Nederename (BDE) gehoord. Deze voorheen zeldzame soort duikt steeds vaker op bij ons. Een beflijster werd gezien in Sint-Lievens-Houtem (PHE). Grauwe vliegenvangers werden gezien in Zingem (CDM) en Ronse (RWE). Bonte vliegenvangers op doortrek werden opgemerkt in Hundelgem (DKA), Gavere (JaVH) en Eine (DDG). Gekraagde roodstaart dook ook op op 7 locaties binnen de regio. Ook paapjes op doortrek werden op verschillende locaties gespot. Een duin- en roodkeelpieper trokken over Franskouter alsook een ortolaan (HVE).

In oktober vond ook Eurobirdwatch plaats waarbij zoveel mogelijk trektelposten over heel Europa tegelijkertijd bemand worden. Ook onze regio droeg zijn steentje bij. De telposten in Mater (Hoge Dumpel) en Machelen langs de Leie werden van tellers voorzien. Voor de gelegenheid werd ook de oude telpost op de Hotond terug nieuw leven ingeblazen. De trektelpost van wijlen Geert Colembie werd ook enkele keren bemand, al moesten we het helaas stellen zonder Geerts expertise.

In oktober zat er een toendrarietgans (DVDP) op de Donk in Oudenaarde. Verschillende groepen kolganzen werden op doortrek gezien. De grootste groep: 44 ex TTP Hoge Dumpel (LVDL). Op de Weiput te Zingem zat nog een zomertaling (BDE). Een brilduiker en een zwarte stern zaten op de Tweelingsput in Eke (TMA). Een bontbekplevier (JDW) bezocht de Callemoeie net als nog enkele bonte strandlopers, waaronder 5 ex (WSI) in het begin van maand. Bokjes werden gezien in de Snippenweide (DDG), Eine/Hermelgem (GGO) en de Grootmeers in Zingem (BDE). Een zwarte ooievaar ruste even uit in de Langemeersen te Petegem (BHE). Een koereiger, al de derde dit jaar, trok over Oudenaarde (NGE). Een purperreiger werd opgemerkt vanop TTP Hotond en er vloog ook eentje over de Reytmeersen (ADV). Een kleine zilverreiger zat aan de centrale in Ruien (LDC). Halverwege de maand oktober was er een opvallende buizerdtrek, met enkele dagen na elkaar grote bellen die vaak heel hoog overtrokken. Grootste bel: 52 ex (DDG), hoogste dagtotaal: 114 over TTP H. Dumpel. Haviken werd gespot over Kwaremont, Semmerzake, Eine, Mater en Hillegem. Er waren ook 7 waarnemingen van blauwe kiekendief en een 20-tal rode wouwen. De immer imposante zeearend vloog over Oudenaarde (NGE), de tweede dit jaar. Een juveniele steppekiekendief werd gezien op Franskouter (HVE). Velduilen trokken over Semmerzake (TMA), Deinze (KVE), Schorisse (LNE, BDE, LVDL, TNA) en Petegem (LVDW). Een zwarte specht werd opgemerkt in het Parkbos/Uilenbroek te Lierde (LNE). Smellekens in Petegem-Leie, Mater en Eine. In Zingem werd nog een bladkoning gehoord (JaVH). Appelvinken werden tot drie keer toe gezien over Sint-Maria-Latem (HVE). Een kleine barmsijs vloog over Eine (DDG). Een kruisbek vloog langs de Hotond (XTE). Een ijsgors over Franskouter in Boekel (HVE).
De meeuwenslaapplaats aan de Callemoeie leverde tot max. 6 pontische meeuwen op , 2 geelpootmeeuwen en 2 zwartkopmeeuwen. (BDE, NGE).

In november zwakt de trek wat af. De grote meute is gepasseerd, maar de beweging stopt nooit helemaal. Zo werd over Asper een groep van 33 kleine rietganzen gezien (JaVH). Ook enkele groepjes kolganzen werden nog op verschillende locaties overvliegend gezien. Op de Callemoeie zat een middelste zaagbek (NGE) en een geoorde fuut (EDV). Een andere geoorde fuut zat op de Tweelingsputten te Eke (TMA). Een kraanvogel vloog over Bos t’Ename (PBL). Het aantal waarnemingen van blauwe kiekendief gaat in november ook crescendo, verdeeld tussen trekkers en pleisteraars. Daartussen ook nog 9 waarnemingen van rode wouwen. Een smelleken werd 2x gezien rond TTP Hoge Dumpel (LVDL, LDV). In het zuiden van de regio werd de oehoe ook opnieuw gehoord. De winterroesten van ransuilen raken stilletjes aan ook meer gevuld, al is het aantal roestplaatsen wel sterk teruggelopen in de laatste jaren. De middelste bonte specht, mibo in vogelkringen, werd in Bos Terrijst gezien (FDW). Een zwarte specht werd in Zulzeke gezien (GBO). Een erg late beflijster vloog nog over Michelbeke (DBO). De enige waarneming van de ooit algemene grote lijster was nu te vinden in een tuin in Etikhove. In het Paddenbroek in Berchem vlogen 2 appelvinken over (TLI) en aan de Bolveerput te Semmerzake zat er ook eentje (TMA). In het Paddenbroek werd ook een zeldzame Siberische tjiftjaf geringd (TLI).

Foto: Siberische tjiftjaf door TLI.
01-09-2020 door DVDP

Bijzondere waarnemingen zomer 2020

Bijzondere waarnemingen zomer 2020De zomer is een rustige periode om vogels te kijken. Er is niet veel beweging meer. De vogels zijn stil(ler). De uitgevlogen juvenielen zitten goed verborgen in het dichte bladerdek. Maar af en toe valt er wel eens een verrassing uit de bus. Het is ook dan dat de voorjaars- en najaarstrek elkaar bijna ontmoeten. Begin juni zijn er nog soorten die toekomen uit het diepe zuiden (bosrietzanger, wespendief, …) terwijl in juli de steltlopertjes al terug beginnen te trekken.

Ik zou graag ook even benadrukken dat dit een overzicht is van de bijzondere waarnemingen. Dit zegt weinig over hoe het gaat met onze natuur dichtbij, gezien het vaak gaat over soorten die slechts kort ter plaatse blijven voor ze verder trekken. Om echte conclusies te trekken wachten we de nieuwe Vlaamse broedvogelatlas af.

Juni is ondertussen uitgegroeid tot dé gierenmaand in België. Met de juiste omstandigheden kan het gebeuren dat groepjes gieren uit Frankrijk tot bij ons zwerven. We kregen in het verleden al vaker groepjes op bezoek. Ook dit jaar pikten we een kruimeltje mee. GDG zag een vale gier uit het kasteeldomein Ooidonk vliegen. De gier vloog zo laag over dat zelfs via de foto de ring kon afgelezen worden. Het dier was 3 jaar oud en geringd in het Réserve nationale d’Ossau in het departement Pyrénées-Atlantiques. Eind augustus werd het dier terug gezien in de broedkolonie in Frankrijk waar de ring opnieuw kon afgelezen worden.

Begin juni was er ook een zangpost van grauwe gors te Mullem (DDG). Een kruisbek werd gezien in de Hospicebossen te Nazareth (NVW), waar ook de bonte vliegenvangers met jongen nog werden gezien in juni (NVW). Grauwe vliegenvanger werd in 24 km-hokken gezien. Te Hillegem werd een goudvink (DVDB) gehoord. Gekraagde roodstaarten werden gezien in Eke, Gavere, Zulte, Olsene, Kwaremont en Grotenberge. Zingende orpheusspotvogels werden gehoord in Erwetegem (HHA), Grootmeers Zingem (DDG), Elene (TDE), Burreken te Brakel (LVDL) en Nukerke (SFE). Een zwartkopmeeuw vloog over Deinze (VLO). Een grote mantelmeeuw liet zich zien op een parking in centrum Ronse, bij de afvalcontainer (BDE).  Een lepelaar vloog over Deinze (VLO). Aan de loods van Bos t’Ename zong een nachtegaal (BVE). In juli komt de trek van steltlopertjes terug op gang. Over de Hospicebossen te Nazareth vlogen in het begin van de maand 8 regenwulpen over (MVB). Er volgden ook nog 3 waarnemingen van overvliegende regenwulpen over Eine, met max. 5 ex (DDG, ADV). Een goudplevier vloog in juli over Asper (JaVH).  In Nukerke dook een hop op (RVH). VLO zag zowel over Deinze als Astene 2 zwartkopmeeuwen vliegen. Een pontische meeuw zat langs de Schelde in Eine (DDG). 3 overvliegende zwarte ooievaars werden gezien in Eke (ACO) en Hillegem (MVA). Een purperreiger werd gezien in de Langemeersen te Petegem (BHE). Een kleine zilverreiger vloog over Elene (THA). Een jonge havik vloog tegen een raam in Deinze (RWO). Broedsucces kwam er van 2 koppels visdieven, eentje in Grammene (BDE) en eentje in Eine (DVDP). Aalscholvers kwamen tot broeden in een pyloon vlakbij de Brielmeersen (VLO, EDV) en aan de Callemoeie (NVW). Ze brachten respectievelijk 2 en 3 jongen voort. Dat is voor deze soort toch al haast 20 jaar geleden dat er minstens een broedpoging was. In de Leiemeersen te Bachte-Maria-Leerne werden 6 koppels grutto geteld met behulp van een drone. Havik broedde in Herzele (WDG). De bruine kiekendief kwam uiteindelijk tot broeden in Kluisbergen (mislukt), Langemeersen (jongen op nest, maar geen uitgevlogen?), Snippenweide (3 juvenielen) en Mullem/Huise (3 juvenielen). Nooit eerder waren er zo veel broedsels van deze moeraskiek in onze regio. Een koppel oehoe bracht een jong voort in Ronse. Jonge ransuilen werden gehoord in Bachte-Maria-Leerne, Eine, Zingem, Grotenberge en Ruien. De bonte vliegenvanger in de Hospicebossen bleek niet de enige te zijn die broedt in onze regio. In het kader van het onderzoek van de nieuwe broedvogelatlas kregen NVW en JBU toelating van de graaf om het domein van Ooidonk te betreden. Daar werd minstens nog 1 broedgeval ontdekt.

Over de hele periode stroomden nog 13 waarnemingen van rode wouw binnen en 3 van zwarte wouw. Kwartels werden op 9 locaties gehoord. Middelste bonte spechten werden gezien aan het kasteel van Ooidonck (NVW), Kluisbos (LDE) en Nazareth (GDG). Wielewaal liet zich opmerken in 15  verschillende km-hokken. . De steeds zeldzamer wordende grote lijster bracht jongen voort in Nokere (LKI) en werd verder ook nog gezien in Kruishoutem, Bachte-Maria-Leerne en Bost ’Ename en Bos ter Eecken in Ronse.

Op de Callemoeie te Nazareth werden de hele periode geoorde futen gezien, tot max. 4ex (BDE). Of ze daar gebroed hebben is onduidelijk. De kleine plevieren brachten er wel jongen groot. Begin juni dook er een drieteenstrandloper op in fraai zomerkleed (DVDP). Een zwartkopmeeuw pauzeerde er ook even (NVW). 2 Zwarte sterns doken op in juni (WSI), gevolgd door nog een waarneming in juli (NVW) en augustus (BDE). Een jonge lepelaar verbleef eind juli een dikke week aan de plas (NVW). Een kwak (TNA, BDE) en koereiger (JDW) werden er ook gezien begin juni. Eind juli en begin augustus volgde er nog een waarneming van koereiger. Een overvliegende purperreiger werd in augustus ook gezien (BDE, TNA). Eind augustus verbleven er ook nog een kleine zilverreiger (BDE), 2 bosruiters (TNA) en een bontbekplevier (BDE) aan de plas.

Dé klepper van de zomer moet wel de arendbuizerd zijn die door DDG half augustus gezien werd boven Oudenaarde. Ondanks het snel doorgeven van de waarneming met passende beschrijving, kon het dier niet opgepikt worden door anderen. Het zou de eerste waarneming voor onze regio zijn.

In augustus zag EDV een bosruiter in Grammene. Op het einde van de maand zag HVE maar liefst 35 morinelplevieren over Roborst vliegen. Een purperreiger werd aan een tuinvijver in Zulte gezien (PDE), terwijl er ook een over de Snippenweide in Eine vloog (DDG).  Een jonge zwarte ooievaar rustte even uit in Sint-Lievens-Esse (M) en eentje vloog over het Burreken (LNE). Een zwarte specht werd gezien in het Kluisbos (LDC). Een gezenderde Nederlandse grauwe kiekendief vloog over Nazareth naar Wannegem om via Tiegem verder naar Frankrijk te vliegen. In de laatste week van augustus doken ook de eerste paapjes terug op op verschillende locaties.

Foto: Vale gier in Ooidonck in juni door Gilbert De Ghesquière
01-06-2020 door DVDP

Bijzondere waarnemingen lente 2020

Bijzondere waarnemingen lente 2020Wat een bizar voorjaar. Eigenlijk weet ik niet waar te beginnen. Een poging. We maakten de droogste mei sinds 1833 mee. Een jammerlijk modeverschijnsel van de laatste jaren. Help, we drogen uit! Ik hoop dat als dit boekje in je bus valt, we ondertussen al een beetje hemelwater mochten verwelkomen. Bovendien werd er ook nog eens volop geïnventariseerd voor de toekomstige broedvogelatlas. Misschien konden de vrijwilligers van het broedvogelproject wel dankbaar gebruik maken van de stilte dankzij de ophokplicht sedert half maart van de Homo sapiens sapiens (dat alwetende wezen dat in zijn alwetendheid de boel toch redelijk aan het verkloten is). Het vogelconcert zal in de stedelijke omgevingen toch net iets luider geweest zijn dan in gebruikelijke ochtendlijke rat race. Maar goed, bijzondere waarnemingen in VA+, die waren er zeker:

De lente begon nat in de eerste weken van maart ,ja echt waar. De steltlopers tankten bij in de natte gebiedjes van de regio. Grutto’s, kemphanen, bonte strandlopers, witgatjes, kleine plevieren en kluten doken op aan de plasjes in de regio. Even rusten en eten, en daarna verder op doortrek naar de permanent nattere gebieden. Zucht, wat een heerlijkheid zou het toch zijn mochten de meersen langs onze rivieren wat langer water vasthouden.
Een zeearend trok in de eerste week van maart over Etikhove (DVQ). Zeearenden doen het vrij goed in de buurlanden, maar zo’n vliegende deur in de regio, dat gebeurt toch niet vaak: 3 waarnemingen in de laatste 10 jaar. Een zwarte specht werd verschillende keren gezien en gehoord in het Kluisbos, en ook eens op de Hotond. De middelste bonte specht doet het zeer goed en wordt op steeds meer locaties gezien. Over Schorisse vlogen 2 kraanvogels (TVM). Op de Snippenweide te Eine werden tot max. 6 bokjes geteld (DDG).Een grauwe gors werd in Mullem gezien (VGA). 2 Europese kanaries doken op in een tuin in Etikhove (JCO).


De Callemoeie te Nazareth is al altijd een magneet geweest voor voorbij trekkende watervogels en steltlopers. Een mannetje krooneend (NVW) dook er begin maart op. Daar werden ook tot max. 6 geoorde futen gezien (NVW). Ook een mooi in zomerkleed getooide roodhalsfuut (NVW) liet er zich zien begin april. Een kleine zilverreiger bleef even ter plaatse half april (NVW). Een of twee bontbekpleviertjes lieten zich langdurige tijd zien op het slik. Ook een zwarte ruiter (BDE/NVW) werd er gezien. Dwergmeeuwen lieten er zich sporadisch zien, tot een max. van 14 ex (BDE) tegelijk eind april. Begin mei vlogen er tot 4 zwarte sterns rond de Callemoeie (BDE, TNA). Twee waarnemingen van bosruiter, waarvan 1 keer 6 ex (JaVH). Een kwak en een koereiger verbleven er ook een dagje (JDW). Een drieteenstrandloper werd er eind mei ook nog ontdekt (TNA), net als grote mantelmeeuw (EDV).


Twee steltkluten (EDV) werden in Zulte langs de Leie ontdekt in april. Overtrekkende regenwulpen werden in Eine (ADV) en Bachte-Maria-Leerne (RDS) opgemerkt. Purperreigers werden ook vier plekken gezien in april, vooral langs de Schelde. Een kleine zilverreiger vloog over de Snippenweide (ADV). 3 Kraanvogels vlogen over Bachte-Maria-Leerne (FGH). Smelleken werd in april gezien in Paulatem (HVE), Zingem (BVE en Franskouter te Boekel (HVE). In Heurne (DDG) en Nokere (LKI) werd een draaihals gezien. Een Europese kanarie vloog over het Parkbos in Lierde (JBE) en in Nederzwalm was er een tijdelijke zangpost (DDG). Twee zwarte ooievaars (PVD) werden op 20 april gezien boven Bos ’t Ename, en konden op nog een aantal locaties opgepikt worden door alerte vogelaars tot boven Dikkelvenne.


Overtrekkende zwartkopmeeuwen werden in april en mei gezien op verschillende locaties tussen Schelde en Leie. Lepelaars werden op een vijftal locaties opgemerkt. Vanaf half april werden op diverse locaties ook paapjes en beflijsters gezien op doortrek. De nachtegaal doet het beter in VA+ de laatste jaren. Vroeger moesten we het doen met een paar of zelfs geen zangposten, terwijl de soort dit voorjaar toch al in 14 verschillende km-hokken werd gehoord. Ook de wielewaal werd in 14 km-hokken gezien/gehoord, net als de gekraagde roodstaart. Appelvinken werden op 6 locaties gezien, goudvink op 5 locaties. Er resten ons nog amper 7 zangposten van de grote lijster.


Er stroomden redelijk veel waarnemingen van roofvogels binnen. Recht evenredig met het mooie weer en het gegeven dat er veel mensen thuis waren? Een 12-tal visarenden, 15-tal rode wouwen en maar liefst 51 waarnemingen van zwarte wouw ( incl. dubbelwaarnemingen).


In mei werden kwartels op een 7-tal locaties gezien of gehoord. Begin mei werd een hop (PVDB) ontdekt in Petegem-Schelde. Een paar dagen later werd er in Edelare (NGE) ook nog eentje gezien. Een duinpieper werd gespot in Welden (DDG). Een goudvink werd gehoord in Zonnegem (PHE). Zomertortel is dan toch nog niet helemaal verdwenen: we kregen 5 waarnemingen binnen in deze maand. Helaas zullen dat vooral doortrekkers zijn. Van de orpheusspotvogel hadden we tot een paar jaren geleden bevestigde broedgevallen. Net als vorig jaar komen we dit jaar voorlopig(?) niet verder dan enkele sporadische zangposten die weer uitdoven (doortrek). Er was een zangpost aan Bos t’Ename (PVD), Snippenweide Eine (ADV) en Elene (TDE). Een woudaapje werd gehoord op het Dal (DDG). Een vrouwtje grauwe kiekendief werd gezien in Wannegem-Lede (JaVH). Over Strijpen trok ook een zwarte ooievaar (CNU) eind mei. Een snor snorde uit een rietkraag in de Langemeersen (WPA). Een Engelse gele kwikstaart werd gezien in een aardappelveld aan de Doorn in Eine (DDG). Een zeldzame nachtzwaluw werd gevonden in een tuin in Maarke-Kerkem (LMI).


Net als vorig jaar, verwelkomen we opnieuw de oehoe als broedvogel in de regio. Ook havik broedt op een paar locaties in de regio. Meerdere koppels slechtvalk bracht hadden een nest. De bruine kiekendieven zijn actief in de Scheldevallei met meerdere broedsels. Bonte vliegenvanger broedt net als vorig jaar terug in de Hospicebossen. Roodborsttapuiten hielden op diverse locaties een babyborrel.


Besluiten doe ik met een oproep om zoveel mogelijk waarnemingen in te voeren op https://vwgvap.waarnemingen.be/ . De komende drie jaren wordt er nog volop geïnventariseerd door vrijwilligers van de VWG voor de broedvogelatlas. Hun inventarisatiewerk kan aangevuld worden met losse waarnemingen uit bovenstaande website. Als je een broedgeval wil ingeven, moet je bij de optie gedrag wel de juiste broedcode ingeven: bv. zingend, uitgevlogen jongen, nestbouw, … . Dat mag van de algemene tot minder algemene soorten zijn. Hoe meer data, hoe beter.

Foto: zwartkopmeeuw door Luk Neujens